ارزیابی عملکرداجرایی طرح مدیریت منابع جنگلی زاگرس درمنطقه ی پشت کوه فریدون شهر

چکیده پایداری منابع طبیعی یکی از چالش های برنامه ریزان و سیاست گزاران توسعه به خصوص در مناطق روستایی کمتر توسعه یافته است. چرا که ارتباط بهره برداران با محیط در این مناطق پیچیده تر از مناطق توسعه نیافته است. در اکثر مناطق روستایی ایران به ویژه در روستاهای مناطق جنگلی، روستاییان در ارتباط تنگاتنگ با منابع طبیعی به خصوص جنگل می باشند، لذا برخورداری پایدار از این منابع در گرو حفاظت از منابع جنگلی است. در همین راستا تحقیق حاضر با هدف ارزیابی عملکرد اجرایی طرح مدیریت منابع جنگلی زاگرس در منطقه پشت کوه فریدونشهر از استان اصفهان انجام گرفته است. جامعه آماری این تحقیق، ساکنین روستای کلوسه از محدوده طرح صیانت در فریدونشهر است که دارای 128 خانوار می باشد. با استفاده از جدول کرجسی- مورگان حجم نمونه مشخص و تعداد 100 خانوار به روش نمونه گیری تصادفی به عنوان نمونه های آماری تعیین شدند. تکمیل پرسشنامه محقق ساخته به همراه مصاحبه به عنوان ابزار جمع آوری اطلاعات در این تحقیق مورد استفاده قرار گرفت. روایی محتوایی پرسشنامه با نظرات اساتید راهنما، متخصصان و کارشناسان منابع طبیعی منطقه و پایایی آن بر اساس ضریب آلفای کرونباخ به دست آمد. پس از جمع آوری اطلاعات، استخراج و تجزیه تحلیل داده ها صورت پذیرفت. میزان محقق شدن اهداف از پیش تعیین شده در اجرای طرح مذکور به عنوان نحوه عملکرد این طرح در منطقه مورد مطالعه مورد سنجش قرار گرفت. میزان عملکرد طرح صیانت از جنگل در منطقه مورد مطالعه در سه بخش احیا و تقویت پوشش گیاهی، کاهش عوامل تخریب جنگل و کاهش وابستگی معیشتی مردم به دامداری، در چهار سطح ضعیف، متوسط، خوب و خیلی خوب مورد ارزیابی قرار گرفت که به ترتیب روستاییان وضعیت عملکردی طرح را در حد ضعیف (53 درصد)، متوسط (43 درصد) و ضعیف (41 درصد) ارزیابی کرده اند. یافته-های حاصل از اولویت بندی فعالیت های طرح صیانت نشان می دهد که طرح مذکور در زمینه های کشت محصولات فرعی و غیرچوبی و نگهداری مناطق احیا شده از فعالیت های احیایی، تغییر الگوی سوخت های جنگلی و کاهش تعداد دام در جنگل و همچنین خروج دام از آن، از فعالیت های کاهش در تخریب جنگل، و افزایش و توسعه باغداری و جایگزینی درختان مثمر و توسعه درختکاری و جنگل کاری چند منظوره از جمله فعالیت های کاهش وابستگی معیشتی مردم به دامداری، عملکرد بهتری نسبت به سایر فعالیت ها داشته است. همچنین یافته های به دست آمده از تحقیق، مشارکت حداکثری (44درصدی) روستاییان در برنامه های طرح صیانت در منطقه را نشان می دهد. در مقابل 39 درصد از افراد مورد مطالعه رضایت خوبی از برنامه های طرح مذکور نداشتند. یافته های حاصل از ضریب همبستگی بین متغیرها نشان داد که بین متغیرهای میزان تحصیلات، مدت آشنایی با طرح، میزان اراضی کشاورزی، میزان درآمد در سال، مشارکت افراد در اجرای طرح و میزان مقبولیت روستاییان از انجام طرح، با میزان عملکرد و موفقیت طرح صیانت در رسیدن به اهداف از پیش تعیین شده، رابطه مثبت و معنی داری دارند. نتایج رگرسیون چند متغیره حاصل از تحقیق حاضر نیز بیانگر آن است که ازبین متغیرهای مستقل تحقیق، 9/49 از تغییرات در میزان موفقیت طرح مذکور را میزان مشارکت روستاییان در فعالیت های طرح، میزان مقبولیت روستائیان از برنامه های طرح، میزان درآمد روستاییان در سال و میزان تحصیلات تببین می کنند. در تحقیق حاضر با توجه به نتایج به دست آمده پیشنهاداتی جهت عملکرد مناسب تر طرح صیانت در منطقه مورد مطالعه ارائه گردیده است.